مسعود پزشکیان رئیسجمهور با هشدار نسبت به تداوم بیبارانی در پایتخت اعلام کرد اگر تا آذرماه در تهران باران نبارد، ناچار به جیرهبندی آب خواهیم بود و در صورت ادامه خشکسالی، باید تهران را تخلیه کنیم. این جمله، که نخستین هشدار «سطح ریاستجمهوری» در مورد بحران آب تهران محسوب میشود، بازتاب گستردهای در فضای کارشناسی داشت و به گفته منابع وزارت نیرو، بهانهای برای آغاز طرحهای اضطراری تأمین آب شرب در پایتخت شد.
براساس گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، از ابتدای سال آبی ۱۴۰۵–۱۴۰۴ تا امروز میزان بارش مؤثر ثبتشده در ایستگاههای تهران صفر میلیمتر بوده، در حالی که میانگین بلندمدت این بازه حدود ۴۸ میلیمتر است؛ یعنی با عقبماندگی ۱۰۰ درصدی از میزان نرمال بارشی مواجهیم.
صفر شدن فشار شبکه تا نیمه آذر
حسام خسروی، مدیرعامل شرکت تأمین و تصفیه آب و فاضلاب تهران نیز وضعیت منابع را «بسیار حاد» توصیف کرده و گفته است در صورت ادامه روند خشکسالی، فشار شبکه در برخی مناطق شرق و شمالغربی تهران ممکن است تا نیمه آذر به صفر برسد.
به گفته او، ظرفیت تولید فعلی آب تهران حدود ۲.۴میلیون مترمکعب در روز است، در حالی که مصرف روزانه شهروندان پایتخت از ۳ میلیون مترمکعب فراتر رفته؛ کسریای معادل حداقل ۶۰۰ هزار مترمکعب در روز که در صورت استمرار میتواند موجب قطع کامل آب برای حدود ۲ میلیون نفر از جمعیت شهر شود.
خسروی با اشاره به افت ذخایر سدها اعلام کرده است مجموع حجم آب موجود در سدهای تأمینکننده تهران به ۱۸۹ میلیون مترمکعب رسیده، درحالیکه ظرفیت کل این سدها بیش از ۱.۷ میلیارد مترمکعب است و اکنون کمتر از ۱۱ درصد ظرفیت مخازن آب در دسترس است.
آمار دقیق نشان میدهد سد امیرکبیر با ۷ درصد، لار با ۱.۵ درصد، لتیان با ۱۰درصد، ماملو با ۷ درصد و طالقان با ۳۵ درصد پرشدگی، در وضعیت کمسابقه قرار دارند و به گفته مدیران آبفا، کاهش متوالی میانگین پرشدگی سدها حدود ۲۷ واحد درصد نسبت به سال گذشته است. خسروی تأکید کرده در چنین شرایطی هر پنج روز تأخیر در شروع بارندگی، معادل از دست رفتن توان جبران ۱۰ درصد از حجم کل ذخایر خواهد بود.
ضرورت کاهش مصرف روزانه تا ۱۸۰ لیتر
وزیر نیرو نیز در جلسه ستاد مدیریت بحران وزارتخانه تأیید کرده است تهران وارد ششمین سال خشکسالی متوالی شده و در هیچیک از ماههای مهر یا آبان بارش مؤثر ثبت نشده است. او ضمن اشاره به طرح انتقال آب از سد لار به مخازن شرق تهران گفته است این پروژه تا پایان آذر بخش نخست خود را عملیاتی خواهد کرد و مجموع آب قابل انتقال حدود ۵۰۰ لیتر در ثانیه برآورد شده است.
وزیر از برنامه اضطراری صرفهجویی مطلق سخن گفته که براساس آن باید مصرف متوسط آب خانگی شهر تهران از ۲۴۰ لیتر در روز به ۱۸۰ لیتر کاهش یابد. برنامهای که در صورت تحقق میتواند حدود ۴۵۰ هزار مترمکعب آب در شبانهروز صرفهجویی ایجاد کند.
وزیرنیرو هشدار داده است در صورت استمرار خشکسالی ممکن است آب در برخی مناطق تهران از شب تا صبح قطع شود و مردم باید برای روزهای بدون فشار مخزن ذخیره خانگی تدارک ببینند.
در همین زمینه، رئیس کمیسیون انرژی مجلس هشدار داده است بحران آب تهران باید از حالا در سطح ملی دیده شود و این کمیسیون خواستار ارائه لایحهای از طرف دولت برای مدیریت خاص منابع آب کلانشهرها شده است.
توقف طرحهای بلندمدت انتقال آب از شمال
او گفته براساس برآورد سازمان محیط زیست، شاخص شدت خشکسالی در تهران به منفی ۶/۲ رسیده است، یعنی بالاتر از آستانه بحران. کمیسیون عمران مجلس نیز در بیانیهای اعلام کرده طرحهای بلندمدت انتقال آب از شمال کشور به تهران به دلیل محدودیتهای زیستمحیطی فعلاً متوقف است و راهکار فوری فقط صرفهجویی، کنترل مصرف صنعتی و کاهش فشار در ساعات اوج مصرف خواهد بود.
بر اساس ارزیابی وزارت نیرو، در سال گذشته تنها ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب از منابع سطحی وارد شبکه تهران شده، اما مجموع مصرف شهری و صنعتی از ۹۸۰ میلیون مترمکعب گذشته است. یعنی تهران تقریباً سه برابر ظرفیت طبیعی خود آب مصرف کرده است. این شکاف عمیق بین ورودی و مصرف، نشانه ناترازی مزمنی است که دیگر فقط مسئلهای فنی نیست؛ بلکه به دغدغهای شهری و حتی امنیتی برای پایتخت بدل شده است.
به گفته کارشناسان اقتصاد آب، اگر بارندگی تا نیمه آذر به کمتر از ۴۰ میلیمتر محدود بماند، دستکم دو سد از پنج سد اصلی تهران عملاً غیرقابلبرداشت خواهد شد و شرکت آبفا باید بهصورت رسمی برنامههای سهمیهبندی منطقهای را اجرا کند. همزمان، در بخش خصوصی تأمین آب، هزینههای خانوار شهری در تأمین منابع جایگزین (آب بطری، تانکری یا چاههای موقت) ممکن است تا پایان زمستان ۱۵ تا ۲۰درصد افزایش یابد.
تصویر گزارشهای رسمی و هشدارهای دولت و مجلس از بحران آب تهران این است؛ کلانشهری با بارش صفر، ذخیره کمتر از ۱۱ درصد، تولید پایینتر از تقاضا و فشار شبکه در خطر سقوط به صفر. هشدار پزشکیان درباره احتمال تخلیه تهران، انعکاس عددی وضعیت اقلیم در برابر مصرف شهر است. تهران عملاً بر لبه ناترازی ایستاده و هر میلیمتر باران آینده، معادل هزار مترمکعب امید اقتصادی و زیستی برای پایتخت است.
نظر شما